ฟ้าทะลายโจร Andrographis paniculata (Burm.) Wall.ex Nees.                                                                                                                                    ฟ้าทะลายโจรเป็นพืชล้มลุกสูงประมาณ 30-100 เซนติเมตรใบมีลักษณะปลายใบแหลมผิวด้านบนมีสีเขียวเข้มมากกว่าด้านล่างใบดอกขนาดเล็กสีขาวผลคล้ายฝักต้อยติ่งภายในมีเมล็ดสีน้ำตาลสามารถเจริญเติบโตได้ดีในสภาพอากาศร้อนหรือร้อนขึ้นสามารถปลูกได้ทุกฤดูกาลทั้งในที่โล่งแจ้งหรือแสงรำไรมีสรรพคุณทางยาคือบรรเทาอาการเจ็บคอไข้หวัดท้องเสีย

การขยายพันธุ์และการปลูก                                                                                                                                                                                    วิธีปลูกทำได้ 4 วิธี                                                                                                                                                                                                  1. วิธีหว่านเมล็ด นำเมล็ดมาผสมทรายหยาบ อัตรา1:1 – 2 แล้วทำการหว่านในแปลง                                                                                                                  2. วิธีโรยเมล็ดเป็นแถว ขุดร่องตื้นๆ เป็นแถวยาวระยะห่างระหว่างแถวประมาณ 40 เซนติเมตร โรยเมล็ดแล้วกลบดินบาง ๆ                                                                        3. วิธีเพาะกล้า โดยการนำเมล็ดเพาะในวัสดุปลูกที่สะอาด (มูลวัวแห้งผสมแกลบดำ) ประมาณ 7 วัน ต้นกล้าจะทยอยงอก ควรคัดขนาดต้นกล้าให้เท่า ๆ กัน และไม่ควรใช้ต้นกล้าที่อายุเกิน 30 วัน (ต้นกล้ามีใบ 6 ใบ) จากนั้น นำต้นกล้าไปปลูกในหลุมกว้าง ประมาณ 1 เซนติเมตร ลึกประมาณ 8 – 12 เซนติเมตร เป็นแถวระยะห่างระหว่างต้น 20 – 30 เซนติเมตร และระหว่างแถว 40 เซนติเมตร โดยเฉพาะในช่วงฤดูแล้ง เพราะการปลูกระยะชิดจะช่วยรักษาความชื้นในดินได้นานขึ้น ในช่วงฤดูฝนอาจเพิ่มระยะ ระหว่างแถวเป็น 60 เซนติเมตร ซึ่งการปลูกวิธีนี้จะเป็นการลดต้นทุนค่าเมล็ดพันธุ์ และจะได้ต้นที่สม่ำเสมอ                                                                                                                                                                        4. วิธีปักชำ ตัดกิ่งที่แข็งแรงยาวประมาณ 10 เซนติเมตร เด็ดใบออกทั้งหมด แช่น้ำยาเร่งรากเป็นเวลา 10 นาที ผึ่งให้แห้ง นำมาปักชำในกระบะเพาะ ให้มีระยะห่าง 1 x 1 เซนติเมตร รดน้ำให้ชุ่ม รักษาความชุ่มชื้น และพรางแสงด้วยสแลนสีดำประมาณ 1 สัปดาห์ เมื่อมีการแตกใบ และรากงอกแล้ว จึงย้ายลงปลูกในแปลง

   การดูแลรักษา                                                                                                                                                                                                         หลังปลูกฟ้าทะลายโจรควรใช้วัสดุคลุมพื้นที่ปลูกเช่นฟางหรือหญ้าแห้งเพื่อรักษาความชื้นแล้วรดน้ำให้ชุ่มหลังจากนั้นในระยะ 1-2 เดือนแรกควรรดน้ำทุกวันวันละ 1-2 ครั้งเมื่ออายุ 2 เดือนให้ใส่ปุ๋ยอินทรีย์ 300-400 กรัมต่อ 2 ตารางเมตรเมื่ออายุได้ 3-3.5 เดือนให้ปุ๋ยอินทรีย์ 300-500 กรัมต่อ 1 ตารางเมตรให้ปุ๋ยโดยการหว่านหรือให้แบบหยอดโคนห่างจากโคนต้น 10 เซนติเมตรหลังให้ปุ๋ยแล้วรดน้ำทันทีกำจัดวัชพืชโดยเฉพาะในช่วงฟ้าทะลายโจรอายุ 1-2 เดือนถอนวัชพืชรอบ ๆ โคนต้นอย่างสม่ำเสมอ

   การเก็บเกี่ยว                                                                                                                                                                                                      ระยะเก็บเกี่ยวฟ้าทะลายโจรที่เหมาะสมคือช่วงเริ่มออกดอกอายุประมาณ 110-150 วันการเก็บเกี่ยวใช้กรรไกรตัดกิ่งหรือใช้เคียวตัดทั้งต้นให้เหลือตอสูงประมาณ 5-10 เซนติเมตรเพื่อให้แตกยอดและกอใหม่สามารถเก็บเกี่ยวได้ปีละ 2 ครั้งโดยสามารถเก็บเกี่ยวรอบที่ 2 ได้ห่างจากรอบแรกประมาณ 3 เดือน

 การใช้ประโยชน์ในครัวเรือน                                                                                                                                                                                      ใบสดหรือแห้งประมาณ 5-7 ใบชงด้วยน้ำเดือด 1 แก้วปิดฝาทิ้งไว้จนอุ่นรินน้ำดื่มครั้งละ 1 แก้วหรือใช้ฟ้าทะลายโจรทั้งต้นและใบ 1 กำมือต้มกับน้ำ 4 แก้วช่วยบรรเทาอาการเจ็บคอ          – ยาจากสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติยาแคปซูลยาเม็ดที่มีผงฟ้าทะลายโจรแห้ง 250 มิลลิกรัมและ 500 มิลลิกรัม

แหล่งข้อมูล: https://esc.doae.go.th/wp-content/uploads/2021/06/ฟ้าทะลายโจร.pdf                                                                                                  ผู้เขียน: ธัญลักษณ์  สีลาจันทร์  นักวิชาการส่งเสริมการเกษตรปฏิบัติการ