อังกาบหนู                                                                                                                                                                                                    ชื่อพฤกษศาสตร์ Barleria prionitis L.                                                                                                                                                                               วงศ์ Acanthaceae                                                                                                                                                                                       สกุล (Barleria) อังกาบหนูแยกเป็นหลายชนิดย่อย (subspecies)                                                                                                                             ตามลักษณะช่อดอก สิ่งปกคลุมบนกลีบดอกและผล ความยาวของหนาม ความยาวของอับเรณู และเขตการกระจายพันธุ์ โดยเฉพาะในแอฟริกามีหลายชนิดย่อย ในไทยที่พบเป็นชนิดย่อย subsp. prionitis ดอกออกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่งคล้ายช่อเชิงลดสั้น ๆ กลีบดอกด้านนอกมีขนสั้นนุ่ม และอับเรณูยาว 2-3.5 มม. พบครั้งแรกในอินเดีย มีชื่อสามัญว่า Porcupine flower เนื่องจากลำต้นมีหนายาวแข็งคล้ายขนเม่น

         ลักษณะพืช เป็นไม้พุ่มที่ซอกใบมีหนามแหลม 2-3 อันใบเดี่ยวเรียงตรงข้ามรูปไข่แกมวงรีถึงรูปไข่กลับปลายใบและโคนใบแหลมดอกเดี่ยวดูคล้ายช่อเชิงลดที่บริเวณซอกใบใกล้ปลายกิ่งใบประดับรูปแถบแกมขอบขนานปลายเรียวแหลมมีขนยาวใบประดับย่อยรูปแถบแกมใบหอกกลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันแยกเป็น 2 วงกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดปลายแยกเป็น 5 กลีบผลแห้งแตกได้เมล็ดรูปวงรีแกมขอบขนาน 2 เมล็ดมีขนละเอียดคล้ายไหมปกคลุม                                                                                                                                               เป็นไม้พุ่ม สูง 1-1.5 ม. เกลี้ยง มีหนามรอบข้อ ยาว 1-2 ซม. ใบรูปรี รูปไข่ หรือรูปขอบขนาน ยาว 4-12 ซม. ปลายแหลม มีติ่งแหลม โคนสอบเรียว ขอบมีขนแข็ง แผ่นใบด้านล่างมีขนสั้นนุ่ม ก้านใบยาวได้ถึง 2.5 ซม. ช่อดอกออกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่งคล้ายช่อเชิงลดสั้น ๆ ใบประดับรูปแถบ ยาวประมาณ 1 ซม. ใบประดับย่อยเป็นหนาม ติดทน ยาว 1-1.5 ซม. กลีบเลี้ยงคู่นอกยาวประมาณ 1.5 ซม. ปลายมีติ่งหนาม กลีบคู่ในรูปไข่ ปลายแหลมยาว ดอกสีเหลืองอมส้ม หลอดกลีบดอกยาว 2-2.5 ซม. กลีบบนยาวเท่า ๆ หลอดกลีบดอก กลีบล่างขนาดเล็กกว่าเล็กน้อย เกสรเพศผู้ 2 อัน ยื่นเลยปากหลอดกลีบเล็กน้อย เป็นหมัน 2 อัน ก้านเกสรเพศเมียยาวกว่าเกสรเพศผู้ ผลรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ยาว 1.5-2 ซม. ปลายมีจะงอย เมล็ดมี 2 เมล็ด แบน รูปไข่ ยาว 5-7 มม. มีขนคล้ายไหม

การขยายพันธุ์และการปลูก                                                                                                                                                                                         ต้นอังกาบหนูนิยมขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ดและตอนกิ่ง สามารถเจริญเติบโตได้ในดินทุกชนิด แต่จะชอบดินทรายที่ร่วนซุย อุดมสมบูรณ์ ระบายน้ำได้ดี และมีความชื้นปานกลางเป็นพิเศษ ยิ่งไปกว่านั้น ต้นอังกาบหนูยังชอบดินเนื้อหยาบหรือดินเนื้อปานกลางที่ไม่ต้องละเอียดมาก แถมชอบดินที่มีความเป็นกรดหรือเป็นกลางมากกว่าเป็นด่าง

การดูแลรักษา                                                                                                                                                                                                      ต้นอังกาบหนูเป็นต้นไม้ที่ดูแลง่าย ไม่ค่อยชอบความร่มเงามากเพราะเป็นพืชกลางแจ้ง แต่ก็สามารถเจริญเติบโตได้ดีทั้งในบริเวณที่แสงแดดจัดเต็มวันหรือแสงแดดร่มรำไร ส่วนน้ำต้องการปานกลาง หมั่นดูแลรดเมื่อดินแห้ง แต่ต้องระวังอย่าให้แฉะเกินไป เรื่องโรคและแมลงไม่ค่อยมีมารบกวน อีกทั้งยังมีขนาดไม่ใหญ่มาก ไม่จำเป็นต้องตัดแต่งทรงบ่อย ๆ ด้วย

การใช้ประโยชน์ในครัวเรือน                                                                                                                                                                                       มีคุณสมบัติทางเภสัชวิทยามากมาย เช่น มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย ต้านเชื้อรา เชื้อไวรัส ฆ่าพยาธิ ต้านอนุมูลอิสระ ลดน้ำตาลในเลือด ควบคุมการทำงานของเอนไซม์ ลดการอักเสบ ความเจ็บปวด ลดการระคายเคืองในกระเพาะอาหาร ลดการอักเสบของตับ ช่วยขับปัสสาวะ และลดอาการแพ้ได้ดี เนื่องจากมีสรรพคุณลดการระคายเคือง การติดเชื้อ และอาการแพ้ต่าง ๆ จึงมีการนำสารสกัดจากอังกาบหนูเป็นส่วนผสมของเครื่องสำอางสำหรับบำรุงผิวและเส้นผม                                                                                                                      ราก     บดใช้ประคบอาการบวมต่าง ๆ เช่นฝีหนองหรือต่อมน้ำเหลืองบวม                                                                                                                              เปลือก   ต้มกินลดเสมหะ ขับเหงื่อ ใช้บ้วนปากแก้ปวดฟัน เลือดออกตามไรฟัน                                                                                                                          ลำต้น    ใช้ลดอาการอักเสบ และโรคระบบทางเดินอาหาร                                                                                                                                                    ใบ      คั้น ผสมน้ำผึ้งกินแก้ไข้ ลดน้ำมูกในเด็ก ใช้ประคบแผล ส้นเท้าแตก และสิว ใบสดเคี้ยวแก้ปวดฟัน                                                                                               ดอก    ต้มกินแก้โรคไมเกรน ฝีหนอง อาการบวมน้ำ อาการไอเป็นเลือด ปัสสาวะและท่ออสุจิขัด ทำให้เชื้ออสุจิลดจำนวนช่วยในการคุมกำเนิด                                                      ทั้งต้นรวมราก   ต้มกินมีสรรพคุณขับปัสสาวะ บำรุงกำลัง บำรุงตับ บรรเทาอาการดีซ่าน แก้โรคท้องมาน บรรเทาอาการแขนขาอ่อนแรง ไขข้ออักเสบ ให้อัณฑะขยายตัว ลดอาการปวดร้าวจากการกดทับรากประสาทไขสันหลัง ผสมน้ำผึ้งกินแก้หอบหืด